De constructieve veiligheid van grote publieke gebouwen moet naar alle waarschijnlijkheid vanaf medio 2025 verplicht periodiek worden beoordeeld. Daarmee gaat een lang gekoesterde wens van VNconstructeurs in vervulling. De richtlijn voor periodieke beoordeling is vastgelegd in de NTA 8790. Wat moet je als constructeur weten over deze ontwikkeling? Om welke bouwwerken gaat het precies? Hoe beoordeel je de constructieve veiligheid? En hoe frequent is periodiek? Rudi Roijakkers, een van de rapporteurs van de NTA en bestuurslid van VNconstructeurs, legde dit uit in een speciaal webinar op 21 maart, voorafgaand aan de jaarlijkse ALV van VNconstructeurs.
Wettelijk verplicht
De constructieve veiligheid van bouwwerken moest uiteraard al voldoen aan NEN 8700. Gebouweigenaren zijn en blijven verantwoordelijk voor de borging ervan. Maar er waren nog geen afspraak over een periodieke keuring, een soort APK. Die is er nu -als gevolg van de instorting van het dak van het AZ-stadion- wel met de NTA 8790 (Nederlands Technische Afspraak). Sinds oktober 2023 is de definitieve versie beschikbaar. Naar verwachting zal de NTA in het BBL worden aangewezen per april 2024, voor verplichte toepassing  bij grote publieke gebouwen. Dan zal hierop vanaf medio 2025 ook verplicht controle plaats zal vinden.
Grote publieke gebouwen
In eerste instantie wordt beoordeling volgens de NTA 8790 alleen verplicht voor grote publieke gebouwen gebouwd na 1 januari 1950, omdat de gevolgen van mogelijk constructief falen hierbij het grootst zou zijn. Het gaat daarbij om publiek toegankelijke gebouwen die voor ten minste 5000 personen toegankelijk, zoals stadions, concertgebouwen of publieke kantoorgebouwen. De beoordelingsmethodiek is echter zodanig opgesteld dat deze voor elk type bouwwerk kan en mag worden toegepast. De vanuit de Bbl verplichte beoordelingen met de NTA moeten worden uitgevoerd door onafhankelijke deskundige beoordelaars. Constructeurs zullen hierover de komende periode veel vragen gaan krijgen van gebouweigenaren en opdrachtgevers, is de verwachting.
Gerechtvaardigd vertrouwen
Het doel van de NTA 8790 is te komen tot een gerechtvaardigd vertrouwen dat het gebouw voldoet aan de wettelijke eisen. De beoordeling richt zich op de inschatting dat een constructief element niet voldoet aan deze eisen. Het gaat dus niet om het berekenen van de faalkans.
Van grof naar fijn
De beoordelingsmethodiek is proportioneel en risico-gestuurd. Leidend zijn het aantal mensen dat wordt bedreigd in geval van bezwijken en de ingeschatte kans dat een element niet voldoet aan de geldende eisen. Niet alle constructieonderdelen hoeven dan ook te worden beschouwd. De focus ligt op risicovolle elementen. Denk aan grote spanten en kritische knooppunten. Daarbij is het raadzaam om de impact van de beoordeling af te wegen tegen de impact van de beheersmaatregelen.
Webinar NTA 8790
Rudi Roijakkers, rapporteur van de NTA 8790 en bestuurslid van VNconstructeurs, geeft in het webinar van 21 maart 2024, voorafgaand aan de ALV van VNconstructeurs, meer achtergrondinformatie over de aanleiding en de totstandkoming van de NTA 8790. Ook legt hij de beoordelingsmethodiek uit en hoe de constructeur eventueel noodzakelijke maatregelen vastlegt in zijn of haar rapportage. Kijk het webinar hier gratis terug.
Stroomschema
Het beoordelingsproces van constructie-elementen is vastgelegd in een stroomschema en stappenplan voor een consequente aanpak. Dat begint met de stap inventarisatie: verificatie (plaatsbezoek) of beoordeling volgens de NTA noodzakelijk is en het verzamelen van informatie (tekeningen, berekeningen). Daarna volgt de stap risicogestuurde beoordeling. Een gebouw kan volgens de norm zijn gebouwd, maar inmiddels toch niet meer voldoen, bijvoorbeeld door externe factoren. Denk aan toegenomen belastingen (later toegevoegde omliggende bebouwing of bouwonderdelen), ontwerp- of uitvoeringsfouten bij verbouwingen, nieuwe inzichten in toegepaste (destijds innovatieve) materialen, ouderdom, verandering van rekenregels, bewezen sterkte, maar ook natuurlijke oorzaken of menselijk ingrijpen. Om constructeurs te helpen, zijn in de NTA nuttige voorbeelden gegeven, bijvoorbeeld per gebouwtype of materiaal. Het wordt constructeurs aangeraden zeker ook hun eigen expertise en ervaring te gebruiken.
Matrix
De kans dat een element twijfelachtig is en het aantal mensen dat direct of indirect risico loopt bij bezwijken, worden samengebracht in een matrix. Uit deze matrix volgt een risicoclassificatie (laag, gemiddeld, hoog, zeer hoog) met de daarbij behorende acties tijdens de beoordeling. Dit is een cyclisch proces: in de praktijk zal blijken dat stappen opnieuw moeten worden doorlopen en dat bijvoorbeeld aanvullende inspecties of berekeningen gemaakt moeten worden voor bepaalde elementen.
Rapportage
De constructeur maakt een rapport van zijn of haar bevindingen, beoordelingen en conclusies. Dat blijft een momentopname. De rapportage leidt tot de constatering van gerechtvaardigd vertrouwen in de constructieve veiligheid van het bouwwerk, behalve bij de onderdelen waar risico’s als hoog of zeer hoog blijven geclassificeerd. Bij de risicovolle onderdelen staan te ondernemen acties en frequenties voor nieuwe periodieke beoordelingen.
Hoe vaak is periodiek?
Onderdelen met een laag risico (groen) hoeven niet periodiek te worden beoordeeld. Onderdelen met een gemiddeld risico (geel) eens per 5 tot 10 jaar. Onderdelen met een hoog risico (oranje) eens per 3 tot 5 jaar. Bij de onderdelen met een zeer hoog risico (rood) moet de beoordelaar de opdrachtgever direct melden dat deze maatregelen moet (laten) nemen om tot een lagere risicoclassificatie te komen. Los van bovenstaande, moet er vervolgens minimaal eens per 10 jaar weer een generieke en complete periodieke controle plaatsvinden, om na te gaan of het beoordelingsplan nog valide is.
Verantwoordelijkheid
De verantwoordelijkheid voor het (laten) uitvoeren van maatregelen ligt bij de gebouweigenaar. De constructeur is, als adviseur van de opdrachtgever, alleen verplicht om de gebouweigenaar in te lichten en heeft geen aanvullende plicht als deze verzuimt actie te ondernemen.
Onafhankelijk en deskundig
De beoordeling moet worden uitgevoerd door een onafhankelijke, deskundige partij. Er worden aanvullende randvoorwaarden gesteld aan het bureau en aan het uitvoerend personeel. Deze mogen wel al betrokken zijn geweest bij (aanpassingen aan) het bouwwerk, mits dat bij de beoordeling transparant wordt gemaakt. De NTA beveelt aan dat de beoordeling wordt uitgevoerd door een registerconstructeur of -ontwerper. Specifieke expertise en ervaring, bijvoorbeeld op het gebied van stadions, kan uiteraard een belangrijke onderscheidende kwalificatie zijn.
Gratis beschikbaar
De NTA 8790 Periodieke beoordeling betrouwbaarheid van constructieve veiligheid van bestaande bouwwerken is uitgegeven door NEN en voor iedereen gratis beschikbaar. Rapporteurs zijn Simon Wijte (Hageman/TU Eindhoven) en Rudi Roijakkers (ABT ten tijde van ontwikkeling van de NTA, nu werkzaam bij Lüning/Quake, tevens bestuurslid van VNconstructeurs). De totstandkoming van de NTA is begeleid door een werkgroep en regiegroep die een brede groep belanghebbenden/stakeholders vertegenwoordigd, bestaande uit overheid, eigenaren, kennisinstituten, TIS-organisaties en ingenieursbureaus.
Deel deze pagina
Meer weten over dit onderwerp?
 | Rudi Roijakkers |
