Jack Smeets is sinds 3 oktober 2022 voorzitter van VNconstructeurs. Tijd om nader kennis met hem te maken. De redactie van VNconstructeurs sprak hem uitgebreid in november bij zijn werkgever Arcadis in Amersfoort. Over wie hij is, zijn stijl van leidinggeven en samenwerken. Over de speerpunten van VNconstructeurs: constructieve veiligheid, digitalisering en duurzaamheid. En over het dynamische en daardoor zo interessante constructeursvak. “Ik steek mijn energie altijd in de kansen en uitdagingen, en niet in de weerstand.” En zo komt Smeets ook over in het gesprek: toegankelijk, vriendelijk en met gezonde drive om voortgang te willen maken.
Voorzitter
Jack Smeets volgt Eric van den Broek op, die in mei 2021 aantrad als voorzitter van VNconstructeurs. In principe was dat voor een termijn van minimaal drie jaar. Van den Broek werd vorig jaar echter benoemd tot CEO van WSP Centraal Europa, en kon naar eigen zeggen het voorzitterschap niet goed meer combineren. Smeets: “Ik heb met Eric vooraf prettige gesprekken gehad. Eric gaf aan dat de deur altijd open staat, dat vond ik ook een belangrijke voorwaarde om goed deze rol te kunnen invullen.”
Wie is Jack Smeets
Jack Smeets werkt bij Arcadis als Programmadirecteur van het Programmabureau Aardbevingen Groningen en is verantwoordelijk voor de digitalisering binnen Arcadis BA Places. Ook bestuurlijk is hij al vele jaren actief. Zo is hij lid van de Strategische Adviesraad Ketenstandaard, en was daarvoor lid van de Raad van Toezicht van SBK en NMD en voorzitter van de commissie Bouw en Vastgoed van NLingenieurs. Smeets woont al ruim 20 jaar in Bussum met zijn vrouw en drie kinderen. In zijn vrije tijd is hij fanatiek hockeyer en skiër. “En ook fanatiek golfer, alleen ga ik niet vaak genoeg,” lacht hij.
Opleiding
Smeets is afgestudeerd aan de TU Delft in de richting Bouwtechnologie. “De meest technische variant van Bouwkunde, met onder andere vakken als constructief ontwerpen, materiaalkunde en bouwfysica.” Maar de weg daarnaartoe was atypisch. Ik was heel fanatiek met hockey en tennis, daar ging al mijn tijd naartoe. Mede op advies van mijn vader, die ook een technische achtergrond heeft, ben ik gestart met MTS Bouwkunde. Dat vond ik heel leuk, ik heb altijd een interesse in gebouwen gehad. Ik heb een jaar overgeslagen en ben naar het HTS gegaan. Dat ging het eerste jaar heel goed. Met alleen HTS propedeuse op zak, ben ik gestart aan de universiteit. De TU Delft paste heel goed bij mijn ambitie. En ik ben achteraf blij dat ik het pad van MTS tot TU zo doorlopen heb aangezien ik op alle opleiding andere dingen heb geleerd. Daar heb ik echt veel aan gehad.”
Geïntegreerd zonnedak
In 1998 is Smeets afgestudeerd op een, zeker voor die tijd, vooruitstrevend onderwerp: een geprefabriceerd en geïntegreerd daksysteem met optimaal renderende fotovoltaïsche cellen (zonnepanelen) ter vervanging van dakpannen. “Als ik nu door de straat fiets en ik zie al die zonnepanelen op het dak, kan ik me daar behoorlijk aan ergeren. Die dakpannen heb je helemaal niet nodig! Duurzaamheid en esthetiek botsen hierin nog te hard. Ik wacht nog steeds op het moment dat er een echt mooie oplossing komt voor zonnedaken op oude woningen.”
Bij PRC heb ik mijn bouwkundige opvoeding gekregen
PRC
Na zijn studie werd Smeets benaderd door Shell en Philips, die interesse hadden in zijn afstudeerwerk. Maar uiteindelijk koos hij voor adviesbureau PRC (Projectmanagement Research and Consultancy). “Hier heb ik mijn bouwkundige opvoeding gekregen,” zegt Smeets enthousiast. “Ik kon werken aan grote en diverse projecten in dit familiebedrijf. Na vier jaar werd ik door mijn toenmalige directeur gevraagd om manager te worden van de marktgroep Advies en Onderzoek. Vanaf dat moment kreeg ik elke twee à drie jaar de vraag vanuit de directie om een andere businessunit te gaan leiden en een andere uitdagende opgave op te pakken. Na de marktgroep Onderzoek en Advies, volgde de marktgroep Projectmanagement en Advies, met teams gericht op Overheid, Gezondheidszorg en Onderwijs. Het waren heel intensieve, leuke en succesvolle jaren voor zowel het bedrijf als mijn marktgroep. Door hard werken, intensieve samenwerking met de opdrachtgever, de organisatie stabiel uit te bouwen en goede mensen op de goede plek te zetten. Ik kijk daar met plezier en trots op terug.”
Arcadis
“Hoewel Arcadis officieel in 2003 PRC al overnam, is PRC pas direct na de bankencrisis van 2010 geïntegreerd met Arcadis. Deze integratie was spannend, maar ik zag het als kans, om nog grotere projecten te doen, voor andere opdrachtgevers te kunnen werken en internationaal te werken. En ik zag de toegevoegde waarde van het samenvoegen van een adviesbureau en een groot en sterk ingenieursbureau. Samen kunnen we veel meer voor onze opdrachtgevers doen. Ik steek altijd mijn energie in de kansen en uitdagingen, nooit in de weerstand. In vooruit helpen, samenwerking vinden, niet blijven roepen dat iets niet kan. Ik houd van constructief samenwerken.”
Ik steek altijd mijn energie in de kansen en uitdagingen, nooit in de weerstand
Vóór de komma
Als leidinggevende is Jack Smeets naar eigen zeggen groen. “Ik ben van het samenwerken en mensen op de juiste plek zetten. Ik focus op de mens, ben empathisch, maar ook resultaatgericht en praktisch. Ik houd van korte klappen. Wat is precies het probleem? Sla het plat en kies de beste oplossing. En niet blijven hangen in oeverloze discussies over cijfers achter de komma, wat ingenieurs overigens heel graag doen. Ik houd focus op de cijfers vóór de komma, daar ligt mijn toegevoegde waarde vooral.”
Samenwerkingsverbanden
Na te zijn benaderd door Bob Gieskens, directeur van VNconstructeurs, en een aantal open kennismakingsgesprekken met het bestuur, werd Jack Smeets heel enthousiast over het voorzitterschap. “Een van mijn eerste opmerkingen in die gesprekken was wel: maar er zijn al zoveel verenigingen en netwerken zoals de Betonvereniging, Betonhuis, Cement, Bouwen met Staal, NLingenieurs, Bouwend Nederland. Als relatieve leek valt me dat op. Waarom is dat eigenlijk, is dat logisch, is er te veel overlap, kan het beter? Ik heb juist volmondig ja gezegd tegen het voorzitterschap, want het lijkt me heel interessant om in deze rol de gesprekken met hen aan te gaan en dit te verkennen. Met als doel om elkaar te versterken als het gaat om het constructeursvak, constructieve veiligheid, digitalisering en duurzaamheid. Het is een interessant netwerk en de ervaring leert dat je elkaar nodig hebt om vooruit te komen. Ik heb altijd geleerd te redeneren vanuit belangen. Als je het me over een jaar nog eens vraagt, blijk ik het misschien volstrekt logisch te vinden dat al deze verenigingen naast elkaar autonoom bestaan. Maar nu valt het me op dat het er veel zijn.”
Thermometer
Het contact met individuele leden van VNconstructeurs is door corona minder intensief geweest. Smeets: “Uiteindelijk is het van belang dat wij ook weten wat onze leden van ons als bestuur verwachten. Het is goed dat we dit ophalen, af en toe de thermometer erin steken, om te weten te komen waar we onze energie het beste in kunnen steken als het gaat om activiteiten organiseren en belangenbehartiging. Door onze leden actiever te bevragen, krijgen we als het goed is ook groter commitment.”
Constructieve veiligheid
Het komt helaas met enige regelmaat voor dat er constructies bezwijken, stadions die instorten, balkons die afbreken, vloeren die instorten. “Constructieve veiligheid is hét belangrijkste thema van VNconstructeurs. Het gaat hierbij over de rol en positionering van de constructeur in de hele bouwketen,” aldus Smeets die hier een duidelijke en scherpe mening over heeft. “Altijd als er iets misgaat, roepen alle partijen hetzelfde – of het nou gaat om opdrachtgever, architect, constructeur, ingenieursbureau, projectmanagementbureau, aannemer of leverancier. Iedereen zegt: ‘Wij hebben niets verkeerds gedaan, wij hebben ons werk conform contract uitgevoerd’. Maar het gaat wel mis en daar kan ik mij mateloos aan storen. Dat hebben we met elkaar nog steeds niet opgelost, ook wettelijk niet. Ik kan dat aan niemand uitleggen, maar in de hele keten zijn we net als alle andere partijen ook verantwoordelijk. Daar moeten we echt iets aan doen, en dat kunnen we niet alleen.”
We hebben het nog niet opgelost. Als er morgen iets instort, hebben we weer exact dezelfde discussies als een paar jaar geleden. Dat vind ik heel bedroevend
Beruchte bollenvloerdiscussie
Smeets vervolgd: “Neem nou de beruchte bollenvloerdiscussie na de ingestorte parkeergarage in Eindhoven, alweer zo’n zes jaar geleden. Wat gebeurt hier nou eigenlijk? De Onderzoeksraad voor Veiligheid kwam met een rapportage met drie aanbevelingen: verbeteren lerend vermogen, borgen van de constructieve veiligheid en regie op veiligheid. Vervolgens zijn er jarenlang gesprekken geweest: Topoverleg, stuurgroepen, coalities enzovoorts. Er zijn zondermeer stappen vooruitgezet, maar uiteindelijk hebben we het met elkaar nog niet opgelost! Als er morgen iets instort, hebben we weer exact dezelfde discussies. Dat vind ik bedroevend. En dan hadden we in Eindhoven nog geluk dat er niemand onder stond, anders waren er doden gevallen.
We kunnen mensen op de maan zetten, fantastische constructies maken. Dan moeten we dit toch ook kunnen oplossen samen? Ik ben ervan overtuigd dat we dat kunnen. Door helder te maken wie de enige eindverantwoordelijke is in elke fase van het proces. Vooraf afspraken maken en verantwoordelijkheden bepalen, in plaats van achteraf praten over de cijfers achter de komma. Het is van belang dat informatie en verantwoordelijkheden naadloos van de ene fase naar de andere fase in het ontwerp- en bouwproces overgaan. Dan is het verstandig om het aantal partijen te beperken, versnippering te voorkomen. En in dit gehele proces moet er regie zijn op het borgen van de constructieve veiligheid. Alle partijen in de keten hebben daar hun eigen verantwoordelijkheid in. Maar uiteindelijk heeft de opdrachtgever de eindverantwoordelijkheid, dus die moet dit laten regelen.”
Belangenbehartiger met visie
Als het gaat om constructieve veiligheid behartigt VNconstructeurs de belangen van de beroepsgroep, onze (potentiële) leden. Smeets: “Door verenigd op te treden, nemen we onze leden werk uit handen. Dan gaat het voornamelijk over het voeren van het goede gesprek met belanghebbenden wat de rol van de coördinerend constructeur is en moet zijn. We hebben hierover ook een duidelijke visie. We willen van een inspanningsverplichting naar een resultaatverplichting toe. Deze visie is in de laatste drie jaar en naar aanleiding van ‘Eindhoven’ ontstaan. In het proces hiernaartoe zijn we gevoed door diverse gesprekken met onze leden en diverse stakeholders. Nu staan we op het punt die visie te implementeren. Daarbij is het natuurlijk van belang dat we het draagvlak bij onze leden blijven behouden.”
Digitalisering gaat in een razend tempo en stopt ook niet meer
Digitalisering
Naast het thema constructieve veiligheid, heeft VNconstructeurs duurzaamheid en digitalisering hoog op de agenda staan. Dit zijn namelijk uitdagingen waar de constructeur mee te maken heeft en krijgt. Smeets: “Dat wij op een andere manier gaan construeren, is evident. VNconstructeurs helpt onze leden om hen hierin te helpen om slimmer, efficiënter en mooier hun werk te kunnen laten uitoefenen. Door constructeurs op te leiden en kennis te laten delen. Digitalisering gaat in een razend tempo en stopt ook niet meer, nooit meer is mijn overtuiging. Steeds meer worden berekeningen gedaan door de computer en dat zorgt voor een kwaliteitsverbetering en tijdsbesparing. Maar het ontwikkelen van software kan je niet doen zonder hulp van de constructeur en de menselijke invloed blijft heel hard nodig. Kortom, het vak van de constructeur is ook op dit punt volop in beweging. Mathew Vola van Arup (Constructeur van het jaar 2021) heeft daar recent een hele goede column over geschreven.”
“Het is niet ondenkbaar dat in de nabije toekomst maanden aan traditioneel rekenwerk straks door een computer kan worden gedaan in slechts enkele minuten. Maar in de transitie daar naartoe blijft de constructeur een sleutelrol spelen bij het interpreteren en valideren van hoe een programma mag rekenen en ontwerpen. De waardering gaat in deze transitie naar de constructeur en de programmeur, en niet naar de computer.”
De waardering gaat in de digitale transitie naar de constructeur en de programmeur, en niet naar de computer
Duurzaamheid
Een ander thema dat hoog op de agenda van VNconstructeurs staat is duurzaamheid. Dit onderwerp is in de hele maatschappij en ook de bouwkolom in hoog tempo steeds belangrijker geworden. Smeets: “Ik moet wat voorzichtig zijn met wat ik zeg, want ik generaliseer. Maar duurzaamheid is in het constructeursvak nog wat onderbelicht, vind ik. De gemiddelde constructeur is nog te reactief. Hij focust primair op de (hoofd)draagstructuur en doet wat door de opdrachtgever, architect of aannemer wordt gevraagd. Dat leidt niet altijd tot de best geïntegreerde en duurzame ontwerpen. Denk ook aan advisering over materialisatie, wat is nu echt het meest duurzame materiaal voor het project: beton, staal, hout of bijvoorbeeld kunststoffen? Of hergebruik? Dus op het gebied van duurzaamheid liggen nog veel kansen voor de constructeur: met een meer proactieve rol kunnen we veel waarde toevoegen.”
Podium
Voor zowel de thema’s digitalisering als duurzaamheid wil VNconstructeurs de leden informeren en inspireren, door het laten zien van interessante ontwikkelingen en goede voorbeelden. Smeets: “De gemiddelde constructeur is vrij introvert en bescheiden. Als je op een verjaardagsfeestje bent, weet iedereen wel wat een architect en een aannemer doen. Te weinig mensen weten precies wat een constructeur doet, terwijl hij/zij juist een heel belangrijke schakel is bij het ontwerp en voor het succesvolle gebruik van het gebouw. VNconstructeurs wil dat belang van het constructeursvak veel duidelijker maken. We willen onze leden de kans geven te kunnen shinen, juist op onderwerpen als constructieve veiligheid, digitalisering en duurzaamheid. En dus niet alleen binnen het eigen netwerk van constructeurs maar ook daarbuiten.”
We willen onze leden de kans geven te kunnen shinen, juist op onderwerpen als constructieve veiligheid, digitalisering en duurzaamheid
Dynamisch constructeursvak
Van huis uit is Jack Smeets weliswaar geen constructeur, maar hij heeft grote affiniteit met het vak en weet zeker dat het alleen maar mooier en relevanter gaat worden. En daarmee aantrekkelijk voor jonge of toekomstige constructeurs, die steeds bewuster zijn van alle maatschappelijke uitdagingen waar we mee te maken hebben. Smeets: “Construeren is een heel mooi vak. Het is heerlijk rekenen en tekenen en ongelooflijk dynamisch. De uitdaging is die dynamiek, want het gaat veranderen en die verandering stopt nooit. Denk aan de invloed van digitalisering, ontwikkelingen op gebied van duurzaamheid, maar ook maakbaarheid, bijvoorbeeld 3D-printing. Er zijn heel veel kansen en dat maakt het vak zo leuk en interessant. Zeker ook voor jonge constructeurs!”