Keynote Hans de Wit: Internationale tunnelbouw  

Nog even mocht hij zich Constructeur van het Jaar noemen: Hans de Wit (Tunnel Engineering Consults/TEC, Constructeur van het Jaar 2023). Hij gaf de laatste keynote van de Dag van de Constructeur op 6 juni 2024, over internationale tunnelbouw. De Wit is voorstander van competitie, dat bevordert creativiteit, innovatie en daarmee duurzaamheid.  

Bereikbaar en leefbaar  

De Wit schetste de bredere uitdagingen waar we wereldwijd mee te maken krijgen. Sterke bevolkingsgroei, migratie door klimaatverandering en oorlogen, urbanisatie. Hoe houd je de wereld bereikbaar en leefbaar? Tunnels zijn belangrijke schakels voor de kwaliteit van de leefomgeving en als driver voor economische groei.   

 Meer dan alleen verkeersaders  

Het ene na het andere voorbeeld passeerde de revue: van de VS (Big Dig Boston, Seattle), diverse projecten in Chinese megasteden, Denemarken (Femernbelt Link, Eastern Ringroad Kopenhagen), tot dichter bij huis, zoals de Oosterweelverbinding en Amsterdam Centraal Station, en nog veel meer. Stuk voor stuk gaat het om grote verkeersaders die stapsgewijs onder de grond worden gebracht. Aanvankelijk om het gebruik van het maaiveld te verbeteren, maar steeds vaker ook voor andere doeleinden om de leefbaarheid te verbeteren. Zo worden verkeersaders soms gecombineerd met kustbescherming, het afvoeren van waterpieken, het transport van schoon of overtollig water, of voor het transporteren van schone energie van zee naar land. Deze projecten vragen wel forse investeringen.  

 Gezonde competitie  

De Wit is voorstander van competitie in de projecten. Dat bevordert creativiteit, innovatie en daarmee duurzaamheid. Zijn expertise zit vooral in afgezonken tunnels. In veel gevallen kan de tunnel met die bouwwijze minder diep worden aangebracht ten opzichte van geboorde tunnels. Daardoor is de lengte vaak korter en heb je veel minder materiaal nodig. “Door de jaren heen zijn er boorconcepten verbeterd of wordt de dwarsdoorsnede van de geboorde tunnel efficiënter ingevuld. De concurrentiepositie van de geboorde tunnel is daardoor sterker geworden. Tegelijkertijd zijn er ontwikkelingen bij afgezonken tunnels, waardoor deze aantrekkelijker worden voor bredere en langere tunnelverbindingen.  Deze gezonde competitie is in het belang van het project, niet in de laatste plaats ten aanzien van materiaalverbruik en CO2-impact.” 

 Sturen op duurzaamheid  

Hoe kun je als opdrachtgever beter op duurzaamheid sturen? De Wit gaf enkele opties, zoals een goede contractvorm, een duidelijk duurzaamheidsbeleid en de meetbaarheid daarvan bij de uitvraag. Innovatie en optimaal materiaalverbruik kan daarbij worden gestimuleerd. De Wit: “En dan is er nog de rol van regelgeving. Mijn collega van Royal HaskoningDHV, Rob Vergoossen, stelde al dat betonvoorschriften duurzaamheidsambities in de weg zitten.” We maken nog te weinig gebruik van de conditie van onze bestaande constructies om de steeds strengere regelgeving te toetsen. Een voorbeeld: de Limfjord Tunnel in Denemarken, gebouwd in de eind jaren ’60 van de vorige eeuw, is onlangs aan een conditieonderzoek onderworpen, inclusief een toets aan de huidige regelgeving. Uit een uitgebreide inspectie en het verrichten van materiaalonderzoek bleek dat er niets mis was met de robuustheid en dat de wapening in perfecte staat was. Met geavanceerde rekenmodellen werd bovendien aangetoond dat de ruim 60 jaar oude constructies nog prima aan de huidige regelgeving voldoen. “Door de huidige regelgeving wordt tegenwoordig doorgaans veel meer wapening toegepast dan in het verleden, met name in relatie tot scheurwijdte- en dwarskrachtregels. Je kunt je afvragen of dit vanuit de klimaatdoelstellingen altijd verantwoord is, en of dat we met een meer kritische kijk op de regelgeving en meer maatwerk wellicht beter invulling kunnen geven aan die doelstellingen.” 

 Ruimte voor ontdekking  

“De uitdagingen zijn groot, in de stedelijke omgeving wordt ook de ondergrond steeds voller en ondergronds bouwen vraagt daardoor steeds complexere oplossingen,” stelt De Wit, die zich wel zorgen maakt over de ontwikkeling van onze jonge ingenieurs: “De huidige werkdruk is hoog. De digitale ontwikkelingen kunnen ons helpen, maar kunnen ons tegelijkertijd mogelijkheden voor creativiteit ontnemen. Ik hoop dat er voor met name de jongere constructeurs voldoende ruimte blijft voor ontdekking, want anders verliezen we het van de waan van de dag.”