Tegenspraak kan soms oncomfortabel voelen. Dat blijkt herkenbaar voor veel constructeurs. Toch is tegenspraak heel nuttig in het oordeel- en besluitvormingsproces, dus ga niet alleen af op je veilige en vertrouwde gevoel. Menno Pronker pleit dat professionele tegenspraak niet alleen draait om het organiseren van de toets of waarneming, maar juist om het gesprek daarover. Stimuleer om de rol sámen op te pakken en uit te voeren. Dit was ook de insteek van zijn workshop Professionele tegenspraak die hij aan zeven enthousiaste deelnemers gaf op 22 mei.
Wat is tegenspraak precies?
In het eerste deel werd gediscussieerd over wat tegenspraak precies is – en wat het niet is. Aan het einde van het eerste deel was voor alle cursisten duidelijk wat tegenspraak allemaal wél is:
– Een onderbreking van ons standaard denkproces
– Normen loslaten in plaats van vasthouden
– Triggeren
– Provocatief (als middel en niet als doel op zich.)
– Het bespreekbaar maken van risico’s, fouten, ontbrekende informatie.
– Vindt zowel plaats op gestructureerde, vooraf bepaalde momenten in het proces, als niet gepland, op basis van een constatering of waarneming.
– Maar vooral onder druk van tijd, geld, relaties, commerciële, bestuurlijke en politieke overwegingen, op een wijze dat het ‘werkt’ en dat de veiligheid wordt gediend/geborgd.
Vanzelfsprekend toch?
Professionele tegenspraak leveren zodat conclusies zo objectief mogelijk worden getrokken en beslissingen kunnen worden genomen in het belang van de gemeenschappelijke project doelstellingen. Dit klinkt logisch. Echter in de praktijk blijkt dit niet zo vanzelfsprekend.
In de uitvoering van tegenspraak hebben we namelijk te maken met de mensen. Wij houden eigenlijk helemaal niet van tegenspraak. Tegenspraak suggereert dat we het bij het verkeerde eind hebben, terwijl we vaak toch zo overtuigd zijn van ons gelijk. Ondanks dat je een professional bent, kan tegenspraak worden opgevat als een persoonlijke aanval. Soms wordt je expertise in twijfel getrokken.
Tunnelvisie
Als we overtuigd zijn van ons gelijk, staat ons brein open voor bevestigende signalen. We sluiten liever ons af voor contrasterende waarnemingen. De klassieke tunnelvisie. Bijna iedereen heeft het meegemaakt. Maar dat is de kracht van tegenspraak. Als je openstaat voor tegenspraak dwing je jezelf tot zelfreflectie. Het is een bewezen recept voor het nemen van de beste beslissingen: kritisch en open naar jezelf durven te kijken.
Stap over mentale valkuilen
De kunst van het tegenspreken is om tegenspraak als een instrument toe te passen. Als een instrument dat een dialoog stimuleert. Een impuls om verschillende inzichten met elkaar uit te wisselen en constructieve discussies te creëren die anders niet gevoerd zouden worden.
In de vorm van een instrument is tegenspraak eenvoudig in te plannen. Zet tegenspraak op de agenda, maak het onderdeel van het besluitvormingsproces en verbindt het structureel met het project.
WORKSHOP PROSSIONELE TEGENSPRAAK
Het verbeteren van de borging van de constructieve veiligheid is een belangrijk onderdeel waar de Onderzoeksraad voor Veiligheid zich voor inzet. Het is ook een speerpunt bij VNconstructeurs. De workshop Professionele tegenspraak daarom wordt regelmatig gegeven – ook in het najaar weer – in het kader van het borgen van de constructieve veiligheid.
Benieuwd? De workshops zijn toegankelijk voor alle leden van VNconstructeurs.
Wij denken allemaal dat we wel weten dat het goed is om elkaar tegen te spreken. We denken dat we dat wel doen, of in ieder geval kunnen en dat we daar niet over geleerd hoeven te worden. Het is precies deze tunnelvisie waarom het goed is om deze workshop te volgen. De les om te beseffen dat je er anders naar moet kunnen kijken, dat jij het per definitie anders ziet of ervaart als de ander. Steek die stok in je wiel, dat je geforceerd wordt. De workshop is een prima kort en krachtig middel om je daar in ieder geval eventjes bewust van de maken.
Deelnemer Sander Vernooij (BAM)
Deel deze pagina
Meer weten over dit onderwerp?
 | Johan Bolhuis |